Prawdziwy ból. Z punktu widzenia genealoga.

Wiedziałam, że Prawdziwy ból Jessiego Eisenberga zrobi na mnie wrażenie, ale nie spodziewałam się, że wywoła we mnie tyle emocji. Film okazał się być dla mnie bliski nie tylko ze względu na wykonywany zawód (szukanie przodków), ale też pod kątem poszukiwań tożsamości.

Każda scena otwierała we mnie setki wspomnień i przemyśleń.

Kadry starej i nowej Warszawy = moja droga do pracy w Dziale Genealogii Żydowskiego Instytutu Historycznego, gdy jeszcze mieszkałam w stolicy.

David, Benji i pozostali członkowie grupy = moi zagraniczni klienci.

Historie potomków

Osoby, z którymi odkrywamy właściwe zapisy nazwisk, rodzinne adresy i dokumenty będące dowodem na to, że ich przodkowie faktycznie istnieli. Osoby, które chcą poznać wojenne losy przodków i rozprawić się z przeszłością, którą dziadkowe zamietli pod dywan. Potomkowie polskich emigrantów, którzy odwiedzają Polskę i czują się tutaj jak w domu, oraz tacy, którzy przyjechali i nie wiedzą po co tu są.

To niezwykłe jak Jesse kreując te postacie bohaterów idealnie uchwycił pewien schemat. W półtorej godziny obejrzałam jednocześnie film na ekranie i wspomnienia moich klientów z tyłu mojej głowy.

Wspomnienie o babci która machała chusteczką na pożegnanie swojemu wnukowi odpływającemu z rodzicami do Ameryki – tak żywe, że mąż jej prawnuczki płakał opowiadając tę historię. Student, którego tatuaż na plecach z numerem obozowym dziadka o ultra popularnym nazwisku pomógł nam zidentyfikować akta właściwej osoby. Spotkanie z wybitnie nieuprzejmą osobą, która po odnalezieniu powojennych informacji o krewnych opowiedziała łamiącą serce historię o swoim życiu w cieniu skrzywdzonych rodziców, którzy próbowali ułożyć nowe życie na drugim końcu świata.

Połączenie z krajem przodków

Ale też zjedzenie „polskiej prostokątnej pizzy” (zapiekanka) w top 3 na liście rzeczy do zrobienia, nauka języka polskiego aby porozumieć się z matką, która w wyniku demencji przestała mówić w innych językach, czy w końcu przeprowadzka do Polski na stałe.

Film odkurzył też przy okazji moje własne wspomnienia związane z szukaniem informacji o moich przodkach, którzy przybyli na Dolny Śląsk m.in. z terenów dzisiejszej Białorusi i Ukrainy. Moją wizytę w Buczaczu, rodzinnym mieście mojego dziadka, które wyglądało dokładnie tak jak je opisywał. Szukanie na StreetView domu moich przodków w Pińsku na Białorusi, po którym nie zostało już nic, czy ściskające w gardle uczucie, gdy w trakcie poszukiwań natknęłam się na akt zgonu mojego pradziadka z łódzkiego getta.

A to i tak tylko 10% tego, co wydarzyło się w mojej głowie w trakcie i po obejrzeniu tego filmu.

Żałuję jedynie, że nie mogłam obejrzeć tego filmu z moją Babcią. Znając ją, skwitowałaby: „ładny chłopiec”, „wielkie halo” albo „nieodwzajemniona miłość do ojczyzny”, zdanie którym żartem często opisywała swoją relację z Polską. I ona naprawdę tę Polskę kochała.

Babcia Rutka (druga od prawej) z rodzicami Jakubem i Miną Mandelbaum (na dole) i wujkiem Łazarzem Starobińcem (pierwszy z lewej). Źródło: archiwum rodzinne

Jak narysować drzewo genealogiczne rodziny krok po kroku?

Drzewo genealogiczne to według encyklopedycznej definicji zestawienie potomków danej osoby. U podnóża umieszcza się protoplastę rodu, a na wyższych poziomach kolejne pokolenia jego zstępnych. Znacznie częściej jednak ten termin pojawia się w kontekście graficznego przedstawienia relacji rodzinnych, w których przedstawieni są przodkowie osoby przygotowującej drzewo. Formalnie jest to wywód przodków, ale na potrzeby tego artykułu będę stosować tę bardziej potoczną narrację i podpowiem Ci jak przedstawić Twoich przodków czyli jak zrobić drzewo genealogiczne rodziny.

Drzewo genealogiczne – jak zacząć?

Zanim zaczniesz rysować drzewo genealogiczne musisz zebrać potrzebne materiały czyli dane Twoich przodków. Na początek możesz opierać się na przekazach ustnych od starszych członków rodziny. Porozmawiaj z nimi, zapisuj, a nawet nagrywaj te rozmowy, bo być może temat historii Twojej rodziny mocniej Cię wciągnie i wtedy te nagrania będą na wagę złota. Możesz też zbierać wszelkie dokumenty potwierdzające (lub nie) zebrane dane. Bardzo często nie są one zgodne z prawdą przekazywaną z pokolenia na pokolenie, bo wiele spraw było „zamiatanych pod dywan” i dopiero dokumenty archiwalne pozwalają dojść, jak było naprawdę.

Staraj się zgromadzić jak najwięcej informacji o danym członku rodziny. Niezbędne będzie jego imię i nazwisko, datę urodzenia i śmierci oraz inne istotne informacje; data ślubu, miejsce zamieszkania czy zawód. Ważne, by już na tym etapie rozrysowywać sobie powiązania rodzinne w formie schematu, bo w ten sposób będzie łatwiej dojrzeć łączące Was relacje rodzinne. Możesz także zebrać zdjęcia członków rodziny, które uatrakcyjnią rodzinne drzewo genealogiczne.

Rysowanie drzewa genealogicznego – gotowe szablony

Mając zebrane informacje na temat członków swojej rodziny i schematyczne rysunki powiązań pomiędzy nimi, możesz przystąpić do tworzenia drzewa genealogicznego o nieco ładniejszej formie. Z pomocą przyjdą Ci przeróżne szablony, które są dostępne w internecie. Znajdziesz tam zarówno wersje bezpłatne, jak i płatne.

Proste drzewo genealogiczne możesz narysować w Wordzie, Excelu czy PowerPoincie, korzystając z opcji rysowania schematów blokowych. Nie będzie to oczywiście piękna graficznie praca, ale jeśli wygląd ma dla Ciebie drugorzędne znaczenie, to schematyczne drzewo z pewnością wystarczy, by pokazać pokrewieństwo pomiędzy członkami Twojej rodziny.

Jeśli chcesz wykonać drzewo genealogiczne o nieco ładniejszej formie, to z pomocą przychodzi Ci bezpłatny program graficzny Canva dostępny online. Gdy wpiszesz w jego wyszukiwarkę drzewo genealogiczne, to dostaniesz kilkadziesiąt gotowych szablonów drzewa genealogicznego w ładnej szacie graficznej. Do wyboru są zarówno wersje minimalistyczne, jak i bardziej ozdobne, a do niektórych możesz również wstawić zdjęcia. To bardzo dobre rozwiązanie, szczególnie jeśli Twoje dziecko ma zrobić drzewo genealogiczne do szkoły.

Drzewo genealogiczne – programy

Do tworzenia drzewa genealogicznego możesz też wykorzystać specjalistyczne programy genealogiczne np MyHeritage Family Tree Builder czy RootsMagic. Niektóre z nich są dostępne online, inne trzeba ściągnąć na komputer. Są one dostępne zarówno w wersjach bezpłatnych, które mają ograniczone funkcjonalności, jak i płatnych, jednorazowo lub w formie abonamentu. Wybór jest ogromny, dlatego niebawem ukaże się oddzielny wpis na temat tego, jaki program do tworzenia drzewa genealogicznego warto wybrać. Dziś tylko podrzucam Ci kilka przykładów drzew wygenerowanych z pomocą oprogramowania MyHeritage Family Tree Builder.

Jak widzisz są tutaj zarówno tradycyjne schematy powiązań blokowych, do których można dodać zdjęcia, jak i wykres wachlarzowy. Nie jest to zbyt popularny sposób prezentacji drzewa genealogicznego, ale pokazuję Ci go tutaj jako alternatywę i nieszablonowe drzewo genealogiczne.

Jak narysować drzewo genealogiczne – rysunek odręczny

Pisząc o tym, jak narysować drzewo genealogiczne, nie sposób nie wspomnieć o opcji narysowania drzewa ręcznie. To rozwiązanie szczególnie dobre dla osób kreatywnych, które nie chcą skorzystać z gotowego wzoru, lecz wolą przedstawić swoje drzewo genealogiczne w mniej sztampowy sposób.

Największym wyzwaniem przy wyborze tej metody jest dobór formatu, na którym będzie rysowane drzewo genealogiczne, do liczby osób, które mają być w nim umieszczone oraz odpowiednie rozplanowanie ich na planszy. Gdy rodzina jest niewielka, nie jest to trudne, ale jeśli chcesz pokazać liczną rodzinę kilka pokoleń wstecz, to najlepiej jest wstępnie przygotować sobie schemat z pomocą samoprzylepnych karteczek. Dzięki temu będzie wiadomo ile miejsca trzeba na dane pokolenie i w którym miejscu można zacząć rysowanie ich przodków. Gdy to się uda, to pozostaje sama przyjemność, czyli rysowanie i ozdabianie drzewa swojej rodziny. W efekcie powstanie niepowtarzalne drzewo genealogiczne, które może stać się ciekawym elementem aranżacji wnętrza w domu rodzinnym.

Jak widzisz pomysłów na drzewo genealogiczne jest mnóstwo i można powiedzieć, że ograniczeniem przy jego rysowaniu jest tylko Twoja wyobraźnia. W całym procesie jego tworzenia najistotniejsza jest jednak historia rodziny, którą przedstawiasz i do jej zgłębiania zachęcam Cię bardzo mocno. Jeśli potrzebujesz wsparcia w tym zakresie, to już niebawem w moim sklepie pojawi się mój e-book „Duchy Przodków. Poradnik genealogiczny”, z którym poszukiwania przodków będą dużo łatwiejsze. Zapisz się na newsletter i dowiedz się o premierze w pierwszej kolejności!