Cmentarz ewangelicki w Szklarskiej Porębie

Na cmentarzu ewangelickim w Szklarskiej Porębie byłam po raz pierwszy kilka lat temu i, mimo poważnego zaniedbania, z miejsca mnie oczarował. Pięknie położony na wzgórzu, cichy, dość spory i zapomniany.

brama do cmentarza ewangelickiego w Szklarskiej Porębie

Cmentarz ewangelicki przy ulicy Waryńskiego 3 w Szklarskiej Porębie / Fot. Marta Maćkowiak

Pamiętam, że trudno było się przedrzeć przez zarośnięte alejki, nagrobki były nieczytelne, a większe krypty poniszczone i niezabezpieczone (w jednej z nich zobaczyłam piszczel). Jakim miłym zaskoczeniem była wiadomość o akcji społecznej Mogiłę Ocal od Zawalenia. Grupa, złożona z niemieckich wolontariuszy oraz z mieszkańców Szklarskiej Poręby, podjęła się oczyszczenia terenu i postawienia nagrobków. 23 października 2021 o godzinie 16:00 odbyło się oficjalne położenie nowej płyty nagrobnej Carla Hauptmanna, pisarza, dramaturga, filozofa i starszego brata noblisty Gerharta Hauptmanna. Carl napisał między innymi Księgę Ducha Gór, a jego korekty w tłumaczeniu niemieckim „Chłopów” miały się przyczynić do nagrodzenia Władysława Reymonta nagrodą Nobla.

Pierwotny nagrobek Carla, zaprojektowany przez jego przyjaciół, Hansa i Marlene Poelzig, został odsłonięty 23 czerwca 1925. Widniał na nim cytat ze śląskiej piosenki:

„Spoczywam tu pod różą i pod koniczyną,

Pod nimi przenigdy

nie zaginę.

I każda łza żałości,

która spłynie z Twego oka sprawi, że mój grób

wypełni się pamięcią,

Zaś za każdym razem

gdy jesteś wesół

Mój grób pełen jest

pachnących róż.”

(tłumaczenie: Przemysław Wiater)

Nagrobek został zniszczony, następnie zrekonstruowany i obecnie można go zobaczyć na terenie muzeum – Domu Hauptmannów.

Po lewej: odsłonięcie nowego nagrobka Carla Hauptmanna / Fot. Marta Maćkowiak

Po prawej: stary nagrobek Carla / Źródło: Muzeum Dom Hauptmannów

Nekropolia została założona w 1844 roku jako oddzielny cmentarz ewangelicki, z czasem jednak zaczęli być tu chowani także ludzie innych wyznań. Ostatnie pochówki miały odbyć się w 1946 roku. Cmentarz jest wyjątkowy nie tylko ze względu na swoje położenie i tajemniczą aurę – znajdziemy na nim groby wielu malarzy, literatów i wybitnych ludzi związanych ze światem nauki w XIX i XX wieku. Przed II wojną światową Karkonosze przyciągały rzesze artystów, którzy w Szklarskiej Porębie stworzyli kolonię artystyczną, a w 1922 roku Stowarzyszenie Artystyczne Św. Łukasza.

Zachował się tutaj między innymi nagrobek Wilhelma Bolsche, jego żony Johanny z domu Walther i ich córki, także Johanny.

Wilhelm był człowiekiem wielu talentów – był pisarzem, biologiem, krytykiem literackim. W latach ’30 stworzył małe, nieistniejące już, muzeum geologiczno-przyrodnicze przy ulicy Muzealnej 5.

Nagrobek Wilhelma Bolsche

Nagrobek Wilhelma Bolsche, jego żony Johanny z domu Walther i Johanny, ich córki / Fot. Marta Maćkowiak

W centralnej części znajduje się baśniowo wyglądająca ruina kaplicy Preusslerów, pierwszych właścicieli huty szkła w Szklarskiej Porębie.

Nagrobek Preussler

Fot. Marta Maćkowiak

Moją uwagę przykuły także nagrobki z pszczołami. Według leksykonu symboli nagrobnych i cmentarnych: „motyw pszczoły lub ula bardzo rzadko pojawiał się na nagrobkach, będąc raczej elementem rozważań literacko-teologicznych niż plastycznych.” Sama pszczoła była uznawana za święte zwierzę, które ma bezpośredni kontakt ze sferą sacrum. Kojarzyła się z pracowitością, dziewictwem, niewinnością i nieskalaniem. 

Fot. Marta Maćkowiak

W planach jest organizacja spacerów historyczych po cmentarzu, które zarówno przybliżą sylwetki wybitnych osób, które tutaj spoczywają i przywrócą pamięć o wszystkich przedwojennych mieszkańcach Szklarskiej Poręby.

Fot. Marta Maćkowiak

Źródła:

  • Muzeum Dom Hauptmannów www.muzeumdomhauptmannow.pl
  • Zabytkowy cmentarz ewangelicki w Szklarskiej Porębie Dolnej, Przemysław Wiater
  • Zauroczeni Karkonoszami, Przemysław Wiater
  • Symbolika pszczół i mrówek w polskiej kulturze ludowej, Elwira Wilczyńska
  • Cmentarium

2 odpowiedzi na “Cmentarz ewangelicki w Szklarskiej Porębie”

  1. Mark pisze:

    Thanks for your blog, nice to read. Do not stop.

  2. romantik69.co.il pisze:

    Excellent post. I definitely appreciate this website. Thanks!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

E-book Duchy Przodków. Poradnik genealogiczny już w sprzedaży!

Odkryj historię swoich przodków już teraz.